Yapı kayıt belgesi, imar barışından yararlanmak isteyen yapı sahipleri için oldukça önemli bir belgedir. Özellikle kaçak yapıların kayıt altına alınması ve hukuki zemine taşınabilmesi adına kritik bir rol oynar. Bu makalede, yapı kayıt belgesi alma şartları, süreci ve belgelerin geçerliliğiyle ilgili tüm merak edilen sorulara detaylı şekilde yanıt veriyoruz.
Yapı Kayıt Belgesi Nedir?
Yapı kayıt belgesi, 3194 sayılı İmar Kanunu’na geçici 16. maddeyle eklenen imar barışı düzenlemesi kapsamında verilen resmi bir belgedir. Bu belge, ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılara geçici bir kullanım hakkı tanır. Belge, yapı sahibine bazı yasal ayrıcalıklar sağlasa da bu durum kalıcı bir imar affı anlamına gelmemektedir.
Yapı Kayıt Belgesi Almak İçin Gerekli Şartlar
Yapı kayıt belgesi almak için başvurulacak yapının belirli kriterleri taşıması gerekir. Bu şartların karşılanması durumunda e-Devlet üzerinden başvuru yapılabilmektedir.
Yapının 31 Aralık 2017’den Önce İnşa Edilmiş Olması
Yapı kayıt belgesi alabilmek için en temel şart, yapının 31 Aralık 2017 tarihinden önce inşa edilmiş olmasıdır. Bu tarih sonrasında yapılan yapılar için başvuru kabul edilmemektedir.
Hazine veya Belediye Arazisinde Olması
Yapı, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki arazilerde, hazineye ait taşınmazlarda veya belediye mülkiyetinde olabilir. Ancak bu durum başvuruyu engellememekte, sadece farklı değerlendirme süreçleri doğurmaktadır.
Yapının Konut veya Ticari Amaçla Kullanılıyor Olması
Yapının kullanım amacı da şartlar arasında yer alır. Başvuru yapılacak yapıların konut ya da ticari olarak kullanılıyor olması gereklidir. Tarımsal yapı veya tamamen boş olan alanlar belge kapsamında değerlendirilemez.
Yapı Üzerinde İmar Aykırılığı Olması
Belgenin amacı, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapıların kayıt altına alınmasıdır. Yasal ve ruhsatlı yapılar zaten imar mevzuatına uygundur, dolayısıyla bu belgeye ihtiyaç duymazlar.
Yapı Kayıt Belgesi Nasıl Alınır?
Yapı kayıt belgesi almak için başvurular yalnızca e-Devlet sistemi üzerinden kabul edilmektedir. Başvuru sırasında yapı sahibi tarafından birtakım bilgilerin ve belgelerin sisteme girilmesi gerekir.
Başvuru Bilgileri Nelerdir?
Başvuruda, yapının bulunduğu arsanın tapu bilgileri, yapının inşa yılı, yapı türü, bağımsız bölüm sayısı ve toplam alan gibi bilgiler girilmelidir.
Başvuru Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Yapı kayıt belgesi ücreti, yapının bulunduğu konum, türü ve metrekaresi dikkate alınarak belirlenir. Ücret, yapının emlak vergi değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamının belirli bir yüzdesi üzerinden hesaplanır.
E-Devlet Üzerinden Başvuru Süreci
Kullanıcılar, e-Devlet sistemine giriş yaptıktan sonra “Yapı Kayıt Belgesi Başvurusu” ekranından gerekli bilgileri doldurarak başvurularını tamamlayabilir. Ödeme işlemleri de sistem üzerinden yapılır.
Yapı Kayıt Belgesi Olan Yapıların Hakları Nelerdir?
Belgeye sahip olan yapılar belirli haklardan faydalanabilir. Ancak bu haklar sınırlıdır ve tüm yapıların resmi olarak yasallaşması anlamına gelmez.
Elektrik, Su ve Doğalgaz Bağlantısı
Yapı kayıt belgesi, elektrik, su ve doğalgaz gibi altyapı hizmetlerinden yararlanma hakkı tanır. Bu, daha önce kaçak olan yapılar için büyük bir kolaylık sağlar.
Kat Mülkiyetine Geçiş
Yapının bulunduğu arsa tapusu varsa, yapı kayıt belgesi ile kat mülkiyeti başvurusu yapılabilir. Bu da yapı sahiplerine tapuda bağımsız bölüm kaydı imkanı sunar.
Yıkım ve Ceza Uygulamalarından Muafiyet
Belge sayesinde yapı, imar mevzuatına aykırı olduğu gerekçesiyle yıkım kararı ya da para cezasına maruz kalmaz. Ancak bu koruma süresiz değildir.
Yapı Kayıt Belgesinin Geçerlilik Süresi Var mı?
Yapı kayıt belgesinin süresiz geçerliliği yoktur. Belge, yapının yasal hale gelmesini sağlamaz, sadece kullanım hakkı verir. Özellikle riskli yapıların dönüştürülmesi gerektiğinde belge geçersiz sayılabilir.
Yapı Kayıt Belgesi İptal Edilebilir mi?
Evet, belge yanlış beyan ya da usulsüz işlem sonucu alınmışsa iptal edilir. Ayrıca belge ile elde edilen haklar, imar planına aykırı yapılaşmalar nedeniyle belediyeler tarafından da sınırlandırılabilir.
En Sık Başvuru Yapılan Şehirler
Aşağıda yapı kayıt belgesi başvurusunun en yoğun yapıldığı iller sıralanmıştır:
| Şehir Adı | Başvuru Sayısı | Belge Sayısı |
|---|---|---|
| İstanbul | 1.250.000 | 980.000 |
| Ankara | 430.000 | 310.000 |
| İzmir | 390.000 | 295.000 |
| Bursa | 220.000 | 180.000 |
| Antalya | 185.000 | 140.000 |
Bu tablo, yapı kayıt belgesi uygulamasının büyük şehirlerde daha yaygın kullanıldığını göstermektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Yapı Kayıt Belgesi Alma Şartları Nelerdir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Yapı kayıt belgesi almak için yapı hangi tarihten önce yapılmış olmalı?
Yapının 31 Aralık 2017 tarihinden önce yapılmış olması gerekir. Bu tarihten sonra yapılan yapılar için belge düzenlenmez.
Yapı kayıt belgesi ile tapu alınabilir mi?
Yapının bulunduğu arsa tapusu mevcutsa ve imar mevzuatına uygunluk sağlanıyorsa kat mülkiyeti için başvuru yapılabilir.
Belge aldıktan sonra ceza veya yıkım uygulanır mı?
Genellikle belge ile ceza ve yıkım işlemleri durdurulur. Ancak usulsüz beyanlar tespit edilirse belge iptal edilir ve işlem uygulanabilir.
Yapı kayıt belgesi hangi yapılar için geçerli değildir?
Tarımsal amaçlı yapılar, boş araziler, kamuya ait binalar ve 2018 sonrası yapılan yapılar kapsam dışındadır.
Belge almak için yapı sahibinin tapusu olması şart mı?
Hayır, yapı hazine ya da belediye arazisi üzerinde olabilir. Ancak belgeye rağmen mülkiyet hakkı kazanılmaz.
Başvuru ücreti neye göre belirlenir?
Yapının emlak vergi değeri ve yaklaşık inşaat maliyetinin toplamı üzerinden belirli bir oran alınarak hesaplanır.
